Chrzan

 

Chrzan

Jest to jedna z najdawniejszych przypraw polskich (już za czasów pierwszych Jagiellonów gościł na stołach pańskich i czeladzi) i cieszący się dużą popularnością lek ludowy. Syreniusz polecał go „na bolenie głowy starty i z winem pity, a starty i pozostawiony na noc w winie – na zaziębiony żołądek i poprawienie trawienia”. Największe znaczenie ma w zimie, na przedwiośniu i wiosną, jest kwintesencją witaminy C – 100 mgl w 100 g; zawiera ponadto prowitaminę A, witaminy z grupy B, fitoncydy o działaniu antybakteryjnym, wiele potasu, wapnia, magnezu. Do przyrządzania wielu posiłków używa się ostrego chrzanu, nie tylko do potraw z mięs czy ryb, ale doskonały jest do jajek, warzyw, a nawet tłustych twardych serów.

Efektownym przybraniem pieczonych lub gotowanych mięs są wiórki chrzanowe – długie cienkie paseczki zeskrobane ze świeżego korzenia chrzanu. Po zestruganiu dobrze jest skropić je sokiem z cytryny, aby nie ściemniały. Chrzan dodaje pikantnego smaku sałatkom ziemniaczanym, nadziewanym liściom kapusty, marynowanym grzybom, żurawinom i burakom, doskonały jest do sałatek z fasoli, kaszy jęczmiennej, ziemniaków, a także do duszonych grzybów. Można go używać niemal do wszystkich odmian z rodziny krzyżowatych, takich jak kalarepka, rzepa, kalafior czy kapusta. Podgrzewanie łagodzi jego ostry smak. Chrzanu nie powinno się gotować, a do potraw gotowanych dodawać zawsze pod sam koniec, tuż przed podaniem. Znakomite są zimne sosy sporządzane z chrzanu z dodatkiem dżemu żurawinowego, borówkowego lub z czarnej porzeczki, przecieru jabłkowego lub galaretki porzeczkowej. Kawałki chrzanu lub jego liście są doskonałym środkiem konserwującym do marynat i kiszonych warzyw.