Porady

Termin – kredyt – wywodzi się od łacińskiego słowa „credo”, co oznacza wierzę, ufam. W sensie ekonomicznym kredyt polega na odstąpieniu przez jedną ze stron (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) określonej wartości w pieniądzu lub w towarze w zamian za obietnicę zwrotu w ustalonym terminie równowartości, łącznie z wynagrodzeniem za jej udzielenie, czyli odsetkami. W zależności od przedmiotów pożyczek można wyodrębnić dwa rodzaje kredytu jest to: towarowy i pieniężny.
Najstarszą formą kredytu jest kredyt towarowy (kupiecki, handlowy). Występuje on wówczas, gdy normalna transakcja kupna-sprzedaży przekształca się w stosunek kredytowy ze względu na odroczenie terminu zapłaty. Kredyt umożliwia prowadzenie działalności handlowej w sytuacji, gdy potencjalni nabywcy nie mają wystarczających środków finansowych, aby kupić towar w momencie oferowania go do sprzedaży, a równocześnie sprzedawcy nie mogą znaleźć nabywców, którzy mogliby natychmiast zapłacić im gotówką. Kredyt towarowy jest kredytem krótkoterminowym. Szczególną formą kredytu towarowego jest sprzedaż ratalna. Kredyt pieniężny polega na odstąpieniu określonej ilości, pieniędzy przez osobę fizyczną lub prawną drugiej osobie, pod warunkiem ich zwrotu w ustalonym terminie oraz zapłaty procentu tj. ceny za korzystanie z kredytu.
We współczesnej gospodarce kredyty są ważnym źródłem finansowania działalności gospodarczej. W ustabilizowanej gospodarce rynkowej, gdzie istnieje sprawny system oceny, ryzyka związanego z planowanym przez firmę przedsięwzięciem, pożyczkobiorcy mogą liczyć na otrzymane około połowy środków finansowych potrzebnych do realizacji przedsięwzięcia.
Udzielanie kredytów i pożyczek to podstawowa działalność banków, bez których nie mogą one egzystować i zarabiać. Z ekonomicznego punktu widzenia kredyt i pożyczka są tym samym. Pod względem prawnym obie instytucje jednak nieco się od siebie różnią.
Umowa pożyczki uregulowana jest w kodeksie cywilnym(art. 720-724). Z cywilistycznego punktu widzenia umowa kredytowa jest umową nie nazwaną (nie uregulowaną przepisami kodeksu cywilnego).
Umowę kredytową wyróżniają trzy cechy charakterystyczne. Jest ona umową:
– konsensualną, co oznacza, że dochodzi do skutku już w chwili podpisania przez strony, a nie dopiero w momencie wydania środków pieniężnych
– dwustronne zobowiązującą, gdyż bank zobowiązuje się oddać określoną kwotę środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy, kredytobiorca zaś – zwróci tę kwotę
– odpłatną, ponieważ bank pobiera od kredytu prowizję, a od kredytu wykorzystanego – również odsetki.
Prawne podstawy umowy kredytowej określono w rozdz. 2 Prawa bankowego. Na pożyczkobiorcę przenoszona jest własność określonej ilości pieniędzy, kredytobiorca zaś (w zasadzie, jako że są również kredyty gotówkowe) może jedynie dysponować w sposób określony umową określającą sumę pieniądza bezgotówkowego. Kredyt jest zawsze odpłatny, pożyczka natomiast może być nieodpłatna. Przez umowę kredytową bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony określoną kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach zawartych w umowie, do zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami wraz z odsetkami w terminie spłaty oraz zapłaty prowizji od kredytu.
Kredyt pełni trzy podstawowe funkcje: emisyjną, dochodową oraz stymulacyjną.
W odniesieniu do pojedynczego kredytobiorcy kredyt pełni funkcję dochodową i rozliczeniową. Powiększa on siłę nabywczą kredytobiorcy, co stwarza dla niego nowe możliwości nabywcze, a więc zwiększa jego udział w produkcie narodowym.
Dla całej gospodarki podkreśla się funkcję emisyjną i dochodową kredytu. Funkcja redystrybucyjna kredytu powoduje czasowe przesunięcie siły nabywczej pieniądza. Oznacza to przemieszczanie i możliwości nabycia odpowiedniej części produktu społecznego przez podmiot kredytowany.
Realizacja funkcji emisyjnej dla całej gospodarki narodowej następuje przez dostarczenie gospodarce pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego. Funkcja emisyjna kredytu określana jest jako funkcja powszechna. Każde udzielenie kredytu zwiększa ilość pieniądza w obiegu, a każda spłata – zmniejsza.
W całej gospodarce jest nadwyżka kredytów udzielonych nad spłacanymi. Oznacza to kreowanie nowych wartości pieniężnych, a więc pełnienie przez kredyt funkcji dochodowej.