Przebieg choroby?

   Z uwagi na to, że atopowe zapalenie skóry ma złożony przebieg, postawienie diagnozy bywa często trudne. W celu ułatwienia rozpoznania tej jednostki chorobowej, opracowano system klasyfikacji, zgodnie z którym osoba u której podejrzewa się atopowe zapalenie skóry, powinna posiadać przynajmniej trzy z czterech objawów większych. Do objawów tych zliczamy charakterystyczny wygląd i miejsca zmian skórnych, swędzenie, przewlekły i nawrotowy charakter choroby, jak też wywiad potwierdzający stwierdzone u innych członków rodziny choroby o charakterze atopii. Obok objawów większych, przy atopowym zapaleniu skóry obserwuje się występowanie szeregu objawów mniejszych, do których zalicza się między innymi suchość skóry, występowanie zmian na skórze w bardzo młodym wieku, natychmiastowe reakcje skórne które zaostrzają się wraz z przeżywaniem silnych emocji, stresów. Udowodniono istnienie takich rodzajów tej jednostki chorobowej, w których nie udało się potwierdzić jej alergicznego podłoża. W przypadkach takich diagnoza może zostać oparta na podstawie tzw. defektu ektodermalnego, będącego zaburzeniem polegającym na  nieprawidłowym funkcjonowaniu bariery naskórkowej. Nieprawidłowość genetyczna powoduje, że w naskórku i skórze właściwej dochodzi do zmian, powodujących że skóra staje się bardziej przepuszczalna dla alergenów, które z kolei w reakcji z komórkami układu odpornościowego generują procesy alergiczne. Charakterystyczne jest zarówno umiejscowienie zmian na skórze jak i ich wygląd, bardzo dokuczliwe swędzenie skóry oraz dość częste współwystępowanie chorób atopowych u członków rodziny chorego na atopowe zapalenie skóry. Skóra chorego w różnym wieku może wyglądać zupełnie inaczej i właśnie ze względu na to kryterium, wyróżnia się trzy stadia atopowego zapalenia skóry. Najwcześniej możliwe do zaobserwowania są objawy charakterystyczne dla okresu niemowlęcego, czyli sączący i łuszczący się wykwit rumieniowy, który nawraca wielokrotnie z okresami złagodzenia lub zaostrzenia objawów. Drugim rodzajem atopowego zapalenia skóry jest wyprysk atopowy późnego dzieciństwa, pojawiający się najpóźniej do 12 roku życia, przypominający liszaje, występujący w miejscach zgięć łokci i kolan,na nadgarstkach, karku, twarzy, tułowiu. Natomiast ostatnim rodzajem atopowego zapalenia skóry jest wyprysk okresu dorosłego, który choć najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, a w wieku dojrzałym posiada się go na zasadzie kontynuacji, to jednak znane są przypadki rozpoczęcia choroby po pięćdziesiątym roku życia. Pojawienie się na całym ciele liszajów, suchość skóry i towarzyszące temu powiększenie węzłów chłonnych w okolicach pachwin są typowymi objawami tej choroby u osób dorosłych. Za typowe należy też uznać obecność lichenifikacji, która polega na pogrubieniu skóry, z nasilonym jej poletkowaniem w miejscach, gdzie stan zapalny utrzymuje się przez dłuższy okres czasu. Dodatkowo można wspomnieć o suchych i łamliwych włosach. Nasilenie objawów skórnych następuje wiosną, jesienią i zimą zaś na złagodzenie objawów można liczyć latem. U połowy dorosłych pacjentów, u których zdiagnozowano dychawicę oskrzelową lub katar sienny, występuje atopowe zapalenie skóry.Na skórze dotkniętej atopią, wypryski znajdują się w miejscach, gdzie naskórek jest najdelikatniejszy i najcieńszy, przez co alergeny mogą najłatwiej dotrzeć do skóry właściwej. Można przyjąć generalną zasadę, że małe dzieci najmniej uodpornione są na alergeny zawarte w pokarmie, gdy dzieci starsze i osoby dorosłe najbardziej wrażliwe są na alergeny znajdujące się w powietrzu np. pyłki roślin, dym tytoniowy czy kurz. Za najbardziej typowe objawy atopowego zapalenia skóry uznaje się: przesuszenie i zapalenie skóry, biały dermografizm objawiający się bladością skóry w miejscu potarcia, przedni fałd szyjny, swędzenie spoconej skóry, fałd poniżej brzegu dolnej powieki, nietolerancja wełny, nietolerancja pewnych pokarmów (białka mleka krowiego). Potwierdzeniem występującej atopii jest podwyższony poziom IgE, bolesne i piekące zapalenie czerwieni wargowej, nawracające zakażenia skóry, zapalenia spojówek, występowanie cieni wokół oczu, objawy rybiej łuski na skórze, wypryski na sutkach, pojawienie się białawych, okrągłych zmian na skórze, blednięcie i jednoczesne zaczerwienienie skóry. Badania potwierdzają, że czterech na pięciu pacjentów chorujących na atopowe zapalenie skóry ma podwyższone poziomy IgE w surowicy. Jak dotąd, pomimo badań prowadzonych przez instytuty naukowe na całym świecie, nie zidentyfikowano genu odpowiedzialnego za atopowe zapalenie skóry. Genetyczne uwarunkowanie choroby nie zmienia faktu, że na jego pojawienie się jak i przebieg wpływają także inne czynniki jak stres, alergeny zawarte w pokarmach, powietrzu czy nawet zanieczyszczone środowisko. Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, która niesie ze sobą cierpienie, które może trwać latami. Momentem w którym u większości dzieci pojawiają się objawy atopii, jest okres pomiędzy trzecim a szóstym miesiącem życia, przy czym prawie zawsze objawy ujawniają się do piątego roku życia. U niemowląt choroba przebiega w sposób ostry. Ich skóra pokryta jest strupami, widoczne są nadżerki, a sączące się zmiany ulegają częstokroć wtórnemu zakażeniu. Skóra główki ulega również widocznym zmianom, a efektem są bardzo cienkie, rzadkie, wręcz łamliwe włosy niemowlęcia. Twarz dziecka, a szczególnie policzki, wyglądają jakby zostały pomalowane bezbarwnym lakierem. Charakterystyczne w atopowym zapaleniu skóry niemowląt są wypryski, które powodują swędzenie skóry, ponadto należy mieć na uwadze, że choroba ta ma przewlekły i nawrotowy przebieg, z okresami widocznej i odczuwalnej poprawy, ale też z współistnieniem innych objawów atopii takich jak katar sienny, astma atopowa, alergiczny nieżyt spojówek. Należy podkreślić, że dzieci karmione naturalnym mlekiem matki są nosicielami większej ilości przyjaznych bakterii w przewodzie pokarmowym, a zdecydowanie zmniejszona jest u nich liczba bakterii patogennych w porównaniu z dziećmi karmionymi mlekiem modyfikowanym. W konsekwencji zauwaźalna jest mniejsza zachorowalność dzieci karmionych piersią na atopowe zapalenie skóry. Wydaje się, że występowanie w mleku matki czynnika bifidogennego powoduje zwiększenie w układzie pokarmowym dziecka populacji bifidobacterii odpowiedzialnych za procesy modulacyjne w jelicie krętym dziecka. Natomiast bakterie Lactobacillus pełnią analogiczną funkcję w dwunastnicy dziecka. Poznanie przez naukowców powyżej wskazanych zależności pozwoliło na podjęcie próby wsparcia układu odpornościowego dziecka jeszcze nie narodzonego poprzez organizm matki i polegało na podaniu matkom, których dzieci obarczone zostały dużym prawdopodobieństwem zachorowania na atopowe zapalenie skóry, na kilka tygodni przed porodem jak i po porodzie odpowiednich probiotyków. Wyniki tych testów były bardzo zadowalające, gdyż zbadanie dzieci po dwóch, a następnie po ukończeniu czwartego roku życia wykazało, że dwukrotnie mniej zachorowań na atopię dotknęło dzieci kobiet, które w ostatnich tygodniach ciąży i pierwszych tygodniach zycia dziecka przyjmowały odpowiednio dobrane probiotyki. Badania potwierdziły, że fakt przyjmowania przez noworodki i małe dzieci probiotyków, w znaczący sposób przyczynia się zmniejszenia zachorowalności na atopowe zapalenie skóry, natomiast u dzieci, które już zachorowały, zmniejsza objawy atopii. Dla poprawnego funkcjonowania układu odpornościowego, najbardziej znaczące są dwa pierwsze lata życia dziecka, a przyjmowane w tym okresie tzw. dobrych bakterii z rodzaju Lactobacillus lub Bifidobacterium, wywiera bardzo korzystny wpływ na system obronny dziecka przed alergiami. Uzupełnianie mikroflory przewodu pokarmowego jest szczególnie ważne wtedy, gdy naturalna flora jelit zostanie zaburzona, ale podawane dzieciom probiotyki działają pro zdrowotnie zarówno wtedy, gdy wspomagają inną farmakoterapię, jak i wtedy gdy przyjmowane są profilaktycznie.